Jak powstrzymać niezasadną egzekucję komorniczą?
Odpowiedź na to pytanie kryje się pod tajemniczym hasłem powództwa przeciwegzekucyjnego. Poniżej postaram się przedstawić Państwu to zagadnienie w przystępny i zrozumiały sposób.
Komu przysługuje?
Powództwo przeciwegzekucyjne przysługuje pokrzywdzonemu egzekucją dłużnikowi. Obok dłużnika, uprawionymi do wystąpienia z powództwem przeciwegzekucyjnym są także małżonek dłużnika oraz następcy prawni dłużnika, o ile sąd nadał przeciwko nim klauzulę wykonalności.
Przeciwko komu?
Powództwo przeciwegzekucyjne kierowane jest przeciwko wierzycielowi. Mamy tu do czynienia z odwróceniem ról – dłużnik jako strona przegrana w postępowaniu sądowym występuje przeciwko wierzycielowi.
Powództwo przeciwegzekucyjne nie jest kierowane przeciwko prowadzącemu postępowanie egzekucyjne – komornikowi. By chronić się przed niezgodnym z prawem działaniem ze strony komornika korzystać należy ze skargi na czynności komornika (art. 821 k.p.c.).
Jakie są rodzaje powództwa przeciwegzekucyjnego?
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego przewidują dwa rodzaje powództw przeciwegzekucyjnych, a zalicza się do nich:
- Powództwo opozycyjne, określone w art. 840 k.p.c.
- Powództwo interwencyjne, zwane też ekscydencyjnym z art. 841 i 842 k.p.c.
Przy tym pamiętać należy, że nie są to jedyne powództwa przeciwegzekucyjne przewidziane przez polskiego prawodawcę. Poza tym powództwo przeciwegzekucyjne istnieje w prawie administracyjnym czy prawie karnym [1].
Powództwo opozycyjne – rodzaje:
Występując z powództwem opozycyjnym, dłużnik może wnieść o:
- Pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w całości lub w części (np. co do jednej raty alimentacyjnej) albo o jego ograniczenie
- Powództwo o ustalenie nieistnienia należności
- Powództwa o umorzenie postępowania egzekucyjnego
Podstawy powództwa egzekucyjnego:
- Dłużnik może oprzeć powództwo przeciwegzekucyjne jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, w szczególności jeżeli tytuł egzekucyjny, który nie korzysta z powadzi rzeczy osądzonej np. ugoda sądowa, ugoda zawarta przed sądem. Pamiętać należy, że powództwo przeciwegzekucyjne nie może prowadzić do wzruszenia prawomocnego wyroku stanowiącego tytuł egzekucyjny.
- Kolejną podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego może stanowić zdarzenie, w skutek którego zobowiązanie dłużnika wygasło lub nie może być egzekwowane. Do zdarzeń takich zalicza się w szczególności: spełnienie świadczenia, potrącenie, przedawnienie roszczenia, niemożność świadczenia powstałą w skutek okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada czy odnowienie.
Jednakże pamiętać należy, że występujący z powództwem przeciwegzekucyjnym dłużnik nie może opierać swojego powództwa na zdarzeniach, które nastąpiły przed zamknięciem rozprawy. Stąd nie będzie stanowiło skutecznej podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego przedawnienie, jeżeli już w fazie postępowania przed sądem istniała możliwość podniesienia zarzutu przedawnienia.
- Trzecia podstawa powództwa przeciwegzekucyjnego dotyczy małżonka dłużnika, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności. Małżonek dłużnika może oprzeć powództwo opozycyjne zarazem na zarzutach przysługujących wyłącznie jemu samemu (np. potrącenie), jak i zarzutach przysługujących małżonkowi – dłużnikowi, których nie mógł on podnieść w postępowaniu sądowym [2].
Powództwo incydentalne?
Powództwo incydentalne zmierza do zwolnienia zajętego w skutek egzekucji przedmiotu. Uprawioną do wystąpienia z powództwem incydentalnym jest osoba trzecia, której prawa w skutek prowadzonej egzekucji zostały naruszone. Jego ideą nie jest pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, zwalczenie go, lecz
Skutki uwzględnienia powództwa przeciwegzekucyjnego?
Konsekwencją uwzględnienia powództwa przeciwegzekucyjnego jest umorzenie postępowania egzekucyjnego. Co więcej, niedopuszczalne jest wszczęcie i prowadzenie kolejnego postępowania egzekucyjnego na podstawie tego samego tytułu wykonawczego.
Jedną z form obrony dłużnika przed niezasadnym postępowaniem egzekucyjnym, jest wystąpienie przez pokrzywdzonego egzekucją dłużnika przeciwko wierzycielowi.
[1] O. Marcewicz w: A. Jakubecki (red.), Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego, System LEX.
[2] A. Adamczuk, w: M. Manowska (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 506 – 1217, wyd. III, uwaga nr 7 do art. 840 k.p.c., system LEX.